Những phong tục trong ngày tết cổ truyền Việt Nam

Những phong tục trong ngày tết cổ truyền Việt Nam

Tết cổ truyền không chỉ đơn thuần là dịp để đoàn viên mà còn là lúc để người Việt tưởng nhớ đến tổ tiên, gửi gắm ước mong một năm mới bình an, hạnh phúc. Điểm đặc biệt tạo nên nét đẹp riêng của ngày Tết Việt chính là những phong tục truyền thống lâu đời, được gìn giữ qua bao thế hệ. Mỗi phong tục đều mang ý nghĩa sâu sắc, phản ánh tâm hồn và triết lý sống của người Việt. Hãy cùng IDIGO khám phá những phong tục ngày Tết để cảm nhận trọn vẹn không khí ấm áp, thiêng liêng trong những ngày đầu xuân nhé!

1. Cúng Ông Công, Ông Táo

Nhắc đến ngày 23 tháng Chạp, hầu như người Việt nào cũng bồi hồi nhớ đến tục cúng Ông Công, Ông Táo, một nét đẹp văn hóa khởi động mùa Tết, mang theo cả không khí háo hức và thiêng liêng. Theo quan niệm dân gian, ông Táo không chỉ là vị thần cai quản bếp núc, mà còn là “người ghi chép” mọi việc lớn nhỏ trong gia đình suốt một năm. Tới cuối năm, Táo quân sẽ lên thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng về cuộc sống của gia chủ. 

 

Cúng Ông Công, Ông Táo. (Nguồn: Sưu tầm) 

 

Thông thường, người ta thường dâng lên mâm lễ gồm cá chép sống, bởi dân gian tin rằng cá chép hóa rồng sẽ đưa ông Táo vượt vũ môn lên trời. Đó là biểu tượng của sự chuyển mình, thăng hoa và hy vọng về một năm mới suôn sẻ, tốt lành. Bên cạnh đó, mâm cúng còn có xôi, gà, rượu, kẹo thèo lèo, với mong muốn gửi gắm những điều ngọt ngào, đủ đầy cho năm mới. 

2. Dọn dẹp và trang trí nhà cửa

Sau khi tiễn ông Táo về trời, không khí Tết chính thức gõ cửa từng nhà. Đây cũng là lúc các gia đình tất bật dọn dẹp, làm mới không gian sống để chuẩn bị cho những ngày đầu năm rực rỡ, tươm tất. Nhưng đằng sau công việc tưởng như đơn giản ấy nhưng lại ẩn chứa một lớp ý nghĩa sâu xa, gột rửa những muộn phiền, xui rủi của năm cũ và mở rộng cánh cửa đến đón nhận may mắn, tài lộc trong năm mới.

 

Dọn dẹp và trang trí nhà cửa. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Người Việt tin rằng, một ngôi nhà sạch sẽ tươm tất sẽ tạo ra luồng sinh khí tốt lành, giúp gia chủ đón một khởi đầu trọn vẹn. Chính vì thế, mọi ngóc ngách trong nhà đều được lau chùi cẩn thận, từ bàn ghế, tủ kệ cho đến cửa chính, cửa sổ. Đặc biệt, bàn thờ tổ tiên là nơi được chăm chút kỹ lưỡng nhất, bởi đây là nơi linh thiêng, kết nối các thế hệ trong gia đình. 

3. Thăm mộ tổ tiên

Khi năm cũ dần khép lại, người Việt lại có một nghi thức quan trọng, đó là thăm mộ tổ tiên. Đây không chỉ đơn thuần là một phong tục mà còn là cách để mỗi gia đình nhớ về cội nguồn, để những giá trị truyền thống tiếp tục lan tỏa qua từng thế hệ. Trong những ngày cuối năm, các gia đình chuẩn bị lễ vật, khăn áo tươm tất, cùng nhau lên đường về nghĩa trang. Bên những ngôi mộ đã nhuốm màu thời gian, họ cẩn thận nhổ từng ngọn cỏ, lau từng phiến đá, như một cách giữ gìn ký ức về tổ tiên. Đó là khoảnh khắc để con cháu thì thầm kể cho ông bà nghe về những vui buồn của năm qua, về những ước vọng cho năm mới đang đến gần. 

 

Đi thăm mộ tổ tiên ngày Tết. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Việc thăm mộ tổ tiên không chỉ dừng lại ở việc dọn dẹp phần mộ còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Người Việt quan niệm rằng, khi phần mộ của người đã khuất được chăm sóc chu đáo, đó cũng là cách con cháu thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn đối với những người đã sinh thành, dưỡng dục mình. 

4. Đi chợ Tết

Khi đất trời bắt đầu chuyển mình sang xuân, những phiên chợ Tết cũng dần rộn ràng hơn, như chiếc đồng hồ báo hiệu mùa lễ hội lớn nhất trong năm đang cận kề. Chợ Tết không đơn thuần chỉ là nơi mua bán mà còn là bức tranh sống động phản chiếu tinh thần ngày Tết cổ truyền Việt Nam, náo nhiệt, ấm áp và đầy ắp những sắc màu tươi vui. 

 

Đi chợ ngày tết. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Từ những con đường dẫn vào chợ, người ta đã cảm nhận được không khí Tết len lỏi trong từng bước chân. Tiếng rao của các cô bán hàng, tiếng cười nói của những người đi chợ sắm sửa cuối năm hòa cùng mùi thơm của mứt, bánh chưng, và sắc đỏ rực rỡ của câu đối. Tất cả tạo nên một không gian ngập tràn sắc xuân, khiến lòng người bỗng chộn rộn nhưng háo hức như thời thơ bé.

 

Đi chợ ngày Tết là thói quen đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ người Việt. Không chỉ đơn giản là chuyện sắm sửa đồ đạc, mà còn là dịp để gia đình quây quần, cùng nhau chọn từng món đồ cho năm mới. Đối với trẻ nhỏ, đi chợ Tết là niềm vui khôn tả. Được ba mẹ dắt tay đi khắp chợ, chọn những bộ quần áo mới tinh, hay háo hức chờ đợi để mua mấy chiếc kẹo ngọt,...Những ký ức nhỏ bé đó theo năm tháng trở thành những hồi ức không thể nào quên trong tâm trí mỗi người. 

 

Đi chợ Tết. (Nguồn: Sưu tầm)

 

5. Gói bánh chưng, bánh tét

Không khí Tết chưa trọn vẹn nếu thiếu đi những chiếc bánh chưng, bánh tét - hai món ăn đặc trưng, là biểu tượng của sự đủ đầy, trọn vẹn trong cuộc sống. Trong từng chiếc bánh ấy, không chỉ có sự tỉ mỉ của đôi tay khéo léo, mà còn là tình cảm, là ước vọng về một năm mới bình an, hạnh phúc.

 

Gói bánh chưng, bánh tét. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Gói bánh chưng, bánh tét không chỉ là công việc nhàm chán của những ngày cuối năm, mà còn là một công việc thiêng liêng, gắn kết mọi người lại gần nhau, truyền tải những mong ước về sự an lành, hạnh phúc. Mỗi chiếc bánh không chỉ là món ăn đơn thuần, mà là tinh hoa của đất trời, của tâm hồn người Việt, chứa đựng những giá trị truyền thống bền vững. Chiếc bánh vuông vắn của bánh chưng đại diện cho đất, biểu tượng cho sự kiên cố, vững vàng. Còn bánh tét, tròn đầy như ước vọng về một cuộc sống viên mãn, không thiếu thốn. 

 

Hoạt động gói bánh chưng, bánh tét. (Nguồn: Sưu tầm)

 

6. Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả, một trong những nghi thức không thể thiếu trong ngày Tết, là biểu tượng sống động của phúc lộc, thịnh vượng và bình an. Trên bàn thờ tổ tiên, những trái cây tươi ngon không chỉ để dâng kính tổ tiên mà còn là cách người Việt thể hiện lòng biết ơn, mong muốn được tổ tiên che chở, phù hộ cho gia đình một năm mới đầy ắp may mắn, thành công. 

 

Bày mâm ngũ quả ngày tết. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Mỗi mâm ngũ quả không chỉ là một phần của mâm cúng, mà trong từng loại quả, người ta gửi gắm trong những mong ước tốt đẹp cho một năm an khang, thịnh vượng. Dù mỗi vùng miền có sự khác biệt nhất định trong việc lựa chọn các loại quả, nhưng chung quy, mỗi loại quả đều mang một ý nghĩa sâu sắc. 

7. Tổ chức bữa cơm tất niên

Bữa cơm tất niên vào chiều 29 30 tết là một trong những khoảnh khắc đẹp nhất của Tết Nguyên Đán, khi mỗi thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, cùng nhau chia sẻ những phút giây ấm áp. Đây chính là dịp đặc biệt để mỗi người cảm nhận sâu sắc sự trân trọng, yêu thương và cùng nhau tiễn biệt năm cũ, để đón chào những hy vọng năm mới, những cơ hội mới trong năm tới. 

 

Mâm cơm tất niên ngày Tết. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Bữa cơm tất niên không chỉ đơn giản là một bữa ăn, mà là khoảnh khắc nhìn lại mọi thành quả, những khó khăn, thử thách đã vượt qua, và những điều tốt đẹp đã đến. Mỗi món ăn trên mâm cơm đều như một phần của hành trình, một mảnh ghép trong bức tranh năm qua, là lời cảm ơn dành cho mọi người, cho những may mắn, và cho tất cả những bài học quý giá. 

8. Xông đất đầu năm

Vào những khoảnh khắc thiêng liêng của gia thừa, khi những tiếng pháo chào đón năm mới vang vọng, thì người đầu tiên bước chân vào nhà cũng mang trong mình một vai trò vô cùng đặc biệt. Người xông đất đầu năm không chỉ đơn giản là người đầu tiên bước vào, mà còn là người mang theo hy vọng, may mắn và phước lành cho cả gia đình trong suốt một năm dài phía trước. 

 

Xông đất đầu năm. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Theo quan niệm dân gian, việc chọn người xông đất rất quan trọng, vì người này sẽ ảnh hưởng đến vận khí của gia đình trong năm mới. Người xông đất nên là người có tuổi hợp với gia chủ, để gia đình có thể đón nhận nguồn năng lượng tốt lành. Quan trọng hơn, người này phải là người vui vẻ, hòa đồng, có tính cách lạc quan, để tạo nên không khí tươi vui, phấn khởi ngay từ đầu năm mới.

9. Đi chùa đầu năm

Mỗi độ Tết đến Xuân về, người Việt lại hướng về những ngôi chùa linh thiêng, như một nét đẹp trong văn hóa, một phong tục không thể thiếu của những ngày đầu năm. Việc đi chùa đầu năm không chỉ đơn giản là hành trình tìm về không gian tĩnh lặng, mà là dịp để mỗi người gửi gắm những ước vọng thầm kín, mong cầu cho một năm mới bình an, thịnh vượng, và tràn đầy may mắn.

 

Đi chùa đầu năm. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Đi chùa đầu năm còn là một cách để cầu cho một năm tài lộc, công việc hanh thông và thịnh vượng. Những khấn nguyện ở chốn linh thiêng ấy không chỉ là lời cầu xin mà còn là niềm tin, là sự nỗ lực không ngừng nghỉ của mỗi người trong hành trình đạt được ước mơ, thành công. Những lời cầu nguyện ấy không chỉ giúp ta vững vàng hơn, mà còn thắp sáng con đường phía trước, mở ra cơ hội và tài lộc cho một năm mới rực rỡ. 

10. Chúc tết và lì xì đầu năm

Lì xì và chúc Tết là những hành động đơn giản nhưng tràn đầy ý nghĩa, là cách thể hiện tình cảm yêu thương và trân trọng đối với những người thân yêu trong những ngày đầu năm mới.Mỗi bao lì xì, mỗi lời chúc không chỉ là món quà vật chất mà còn chứa đựng những lời chúc ấm áp, mang đến niềm vui và hy vọng về một năm mới tràn đầy may mắn và phúc lộc.

 

Chúc tết và lì xì đầu năm. (Nguồn: Sưu tầm)

 

Lì xì không chỉ một phong tục, mà còn là cách để ta gửi gắm những lời chúc tốt lành, cầu mong cho người nhận một năm mới an khang, thịnh vượng. Đặc biệt, bao lì xì đó, màu của sự may mắn, không chỉ là món quà vật chất mà còn là tấm lòng, là niềm hy vọng vào những điều tốt đẹp đến với người thân yêu trong suốt năm mới.

11. Kết luận

Những phong tục ngày Tết cổ truyền không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là cầu nối giữa các thế hệ, gìn giữ những giá trị văn hóa lâu đời của người Việt. Chính là những phong tục này đã làm nên một cái Tết đậm đà bản sắc, tràn đầy yêu thương và hy vọng.